विकसता विकसता......

    जीवो जीवस्य जीवनम्                दिल्ली , आग्रा परिसरात हिवाळ्याच्या दिवसात प्रवास केल्यास भरतपूर अभयारण्य हे नक्की भेट द्यायचे ठिकाण आहे.   काही वर्षांपूर्वी उत्तर भारतातील या अभयारण्यात एक दिवस राहिलो होतो. हे अभयारण्य पक्षी अभयारण्य म्हणून प्रसिद्ध आहे. हिवाळ्याच्या दिवसात सुमारे साडेतीनशे वेगवेगळ्या प्रकारचे पक्षी या अभयारण्यात नोंदवले गेले आहेत.                 भरतपूर अभयारण्यात एक छोटेसे संग्रहालय देखील आहे. अभयारण्यात येणारे वेगवेगळे पक्षी , त्यांची शरीर रचना व वैशिष्ट्ये , त्यांचे स्थलांतर यासारख्या   पक्षी निरीक्षणाच्या अनुषंगाने अनेक माहितीपूर्ण गोष्टी या संग्रहालयात मांडल्या आहेत. या संग्रहालयातील   एका दालनात ब्रिटिश कालखंडात भारतीय राजेराजवाडे आणि ब्रिटीश अधिकारी यांनी वाघ-चित्ते यांच्या केलेल्या शिकारींची अनेक छायाचित्रे लावलेली आहेत.   यातील एका छायाचित्रात एका मोठ्या पायरीसारख्या दिसणाऱ्या ढिगावर ...

आज जागतिक पुस्तक दिवस   आहे.  गेल्या वर्षी ऑगस्ट महिन्यात संवादिनीच्या शिरूर गटासाठी 'वाचन समृद्धी' या विषयावर एक व्याख्यान दिले होते.  या सत्रानंतर संवादिनी गटातील सुषमाताई बोरा यांनी सत्राच्या मांडणीतील आशय सूत्रबद्ध रुपात संकलित केला होतो.  आज जागतिक पुस्तक दिनानिमित्त त्यांनी मांडलेला सूत्रबद्ध आशय साभार  ब्लॉगवर पोस्ट करत आहे.   वाचन ,एक कला विविध पुस्तकांसंगे घेऊ,                चला उंच भरारी , साथीने त्याच्या नक्कीच होईल ,           गोपालकाला औंदा भारी  । जिथे ठरले जायाचे ,            तिथे तर आम्ही जाऊ, चक्र फिरवण्या वाचण्याचे ,              झटपट तयार होऊ । दिमाखात झाली सुरुवात ,      पद्द्याने मासिक बैठकीची, Fb पोस्ट,वर्तमानपत्र,       पाने चाळली कादंबरीची । पॅम्पलेट पासून पुस्तकांपर्यत ,                घेतला गेला धांडोळा , जाहिरातीतही ...

ओळख कीटकभक्षी वनस्पतींची प्राण्यांचा आपले अन्न म्हणून वापर करणाऱ्या अर्थात मांसाहारी वनस्पती तुम्ही मानव साहित्यिकांच्या कल्पनांचे नेहमीच आकर्षण ठरले आहेत. मित्रांनो, तुम्ही अशा मोठ्या प्राण्यांना अगदी मनुष्याससुद्धा खाणाऱ्या वनस्पतींच्या गोष्टी वाचल्या असतील. अशा गोष्टी अर्थातच पूर्णपणे काल्पनिक आहेत.       अरे! माझी ओळख करून द्यायची विसरलो.   मी आहे एक कीटकभक्षी वनस्पती, ‘दवबिंदू.’ पृथ्वीतलावरील वनस्पती वर्गातील आम्ही वैशिष्ट्यपूर्ण वनस्पती आहोत. माझे अनेक भाऊबंद आहेत. पृथ्वीतलावर तुम्हा मानवांसकट सर्व प्राणी, अन्नासाठी आम्हा वनस्पतींवर अवलंबून आहेत. पण मानव आणि इतर प्राणी आम्हा वनस्पतींच्या अबोल, संयमिपणाचा गैरफायदा घेत आहेत. आपल्या स्वार्थासाठी मोठ्या प्रमाणावर वनस्पतीजीवन नष्ट करत आहेत. अशा पृथ्वीतलावर आम्ही   कीटकभक्षी वनस्पती अशा आहोत की ज्या शांतपणे, अशा अधाशी   कीटकांचा बदला घेत आहोत. त्यांचा बळी घेऊन आपली अन्नाची गरज भागवत आहोत. आम्हा कीटकभक्षी वनस्पतीत, असे काही अवयव आणि यंत्रणा असतात की ज्याच्या सहाय्याने   आम्ही प्राण्यांना पकडू...