विकसता विकसता......

सर्वधर्मस्थळ : एकात्मतेसाठीचा सहचार २००२ मध्ये दहावी-बारावीची परीक्षा दिलेल्या विद्यार्थिनींना घेऊन अरुणाचल प्रदेश अभ्यासदौऱ्याला गेलो होतो. गुवाहाटीला पोचल्यावर चार गटात विभाजित होऊन अरुणाचलाच्या वेगवेगळ्या भागातील जनजीवनाचा परिचय करून घेण्यासाठी प्रवास योजले होते. एक गट तेजू-वॉलॉंग भागात , दुसरा गट रोइंग परिसरात , तिसरा गट जीरो परिसरात तर चौथा गट तवांग परिसरात गेला होता. आमचा गट तवांग भागातील मोन्पा जनजाती वसलेल्या गावांमध्ये गेला होता. १९६२च्या भारत-चीन युद्धाच्या संदर्भात तवांग परिसर हे महत्त्वाचे युद्धस्थळ आहे. तवांगकडे प्रवास करताना वाटेत जसवंतगढसारखी अनेक युद्धस्मारके लागतात. १९६२च्या भारत-चीन युद्धात शहीद झालेल्या जवानांचे एक मोठे युद्धस्मारक तवांग येथे आहे. एक दिवस संध्याकाळी हे युद्धस्मारक पाहण्यासाठी गेलो होतो. दुसऱ्या दिवशी बुमला खिंडीला भेट द्यायची होती. भारत-चीन सीमेवरील हे महत्त्वाचे ठिकाण असल्याने याठिकाणी जाण्यासाठी परवाना काढावा लागतो. मुलींना स्मारकस्थळी सोडून , युद्ध स्मारकासमोरच सैन्याच्या कार्यालयात परवान्याबद्दल पूर्तता करण्यासाठी गेलो. बऱ्याच वेळाने दुसऱ्या दि

भटकंती : प्राणी संग्रहालयाला भेट  आपण विद्यार्थ्यांना सुट्टीतील अभ्यासात वेगवेगळ्या कृती करायला सांगतो. सातत्यपूर्ण सर्वंकष मूल्यमापन पद्धतीमध्ये आकारिक मूल्यमापनात वेगवेगळ्या कृती  करून घेतो  . एका विज्ञान शिक्षकाने विद्यार्थ्यांना प्राणी संग्रहालयाला भेट देण्याचे कार्य दिले.  या क्षेत्रभेटीची तयारी कशी करावी व क्षेत्रभेटीत काय करावे याबद्दल एका शिक्षकाने विद्यार्थ्यांना लिहिलेले पत्र                     मित्रांनो , तुम्ही कधी हत्ती पळताना बघितला आहे ? हत्तीची मारामारी बघितली आहे ?               १९९८ साली मी काझीरंगा अभयारण्यात गेलो होतो . भारतात एकशिंगी गेंडा बघायचा असेल तर आसाम व   बंगाल मधील काही अभयारण्यातच   बघायला मिळतात. उंच हत्ती लपेल अशा हत्तीगवताच्या पाणथळी गवताळ प्रदेशात गेंडे पाहायला मिळतात. जमीन दलदलीची असल्याने हत्तीवरून फेरफटका मारावा लागतो. हत्तीवर बसवून तुम्हाला गेंड्याच्या जवळ घेऊन जातात. सकाळी ६ च्या सुमारास हत्ती   सफारीसाठी तयार होऊन आम्ही मचाणावर हत्तीची वाट बघत उभे होतो. पर्यटकांचा एक गट घेऊन हत्तींचा कळप मचाणाकडे येत होता. दोन पाच मिनिटांत हत्ती पोचणार , आधी