विकसता विकसता......

  संस्कृतीच्या प्राणधारा : २ तमसो मा ज्योतिर्गमय ! गेल्या रविवारी २१ जानेवारीला सकाळी बहिणभावंडे , मित्रमंडळी असा गोतावळा अर्धशतीच्या शुभेच्छा देण्यासाठी सकाळी घरी एकत्र जमला   होता. औक्षण झाल्यानंतर गोडाचा आणि तिखटाचा केक आणि जीवेत् शरद शतम…. चे गायन झाले. लहानपणी वाढदिवसाच्या दिवशी औक्षण आणि मित्रांबरोबर खाणे-गप्पा हा कार्यक्रम असायचा. मित्रांच्या घरी वाढदिवसाला जायचो तेव्हा केक , केकवर लावलेल्या मेणबत्त्या फुंकणे असा वाढदिवस साजरा केला जायचा. आपली पद्धत नाही म्हणून आमच्याकडे केक , केकवर लावलेल्या मेणबत्त्या फुंकणे हे केले जात नव्हते. गेल्या काही वर्षांमध्ये ज्या वाढदिवस समारंभात सहभागी झालो , त्याचे माझे निरीक्षण : अनेक घरांमध्ये औक्षण - केक - संस्कृत / मराठी गीत हा उपचार रूढ होतो आहे. मेणबत्त्या फुंकणे बंद झालं आहे , टाळलं जातं आहे आणि ज्या घरात आपली पद्धत नाही म्हणून   केक , केकवर लावलेल्या मेणबत्त्या फुंकणे हे केले जात नव्हते , त्या घरांमध्ये वाढदिवसाचा गोड पदार्थ म्हणून   केकने प्रवेश मिळवला आहे. वाढदिवस असो वा लग्न असो वा बढती , काहीतरी वाढ-प्रगती साजरी करायची आहे अश

  Project-Based Learning (PBL): Learning in Action! 7 Handling Various Sources of Information We observe numerous incidences and actively participate in various events and incidents occurring around us. During these experiences, numerous questions arise in our minds: Why? Because of what? Because of whom? For what reason? For whom? Who will answer these questions? It's you! You have to find the answers! The responsibility to find answers to these questions lies with you, the explorer to explore and discover these answers. These queries often surface as we observe and participate in experiences. Unravelling the solutions to these questions and actualizing ideas is akin to working on a project. To unearth the answers and fructify ideas, understanding the essence of the project's topic and gathering relevant details becomes a crucial part of project action. Project action often involves meeting and conversing with multiple individuals. In cases where direct meetings ar

  Experiential Learning: 1 Beyond Passive Participation: Insights from Experiences  Twenty years ago, I resided in Saraswati Bungalow, nestled within the Padmavati area of Pune, India. On a Sunday morning in the second week of June, at the gates of my accommodation someone was a calling me the early hours, between 6 to 6:30 am. Vivek Ponkshe Sir, thrilled about his newly acquired Kawasaki, asked me to accompany him for an early morning drive. That time the construction of Temghar Dam was nearing completion. Plans were in place to impound water in the dam area, leading to the displacement of farms, bastis, villages, and entire settlements. Our journey led us to villages and agricultural communities nestled within the backwater region of Temghar Dam. Witnessing people hurriedly dismantling their homes, which had been roots of shelter and sustenance for generations, was deeply distressing. The imminent submergence compelled them to make painful decisions – whether to relocate to n

  संपादकीय संवाद : १ सस्नेह नमस्कार , गेल्या महिन्यात एका शिक्षकांच्या गटासाठी प्रकल्प पद्धतीचा परिचय करून देण्यासाठी एक चार दिवसीय कार्यशाळा घेतली. कार्यशाळेत एका प्रश्नावर शिक्षकांना काम करायला दिले होते. प्रश्न समजून घेऊन आवश्यक उत्तर मिळवण्यासाठी काहीतरी गोळा करावे लागेल , मुलाखती घ्याव्या लागतील, सर्वेक्षण करावे लागेल, प्रयोग करावे लागतील अशा स्वरूपाचे प्रश्न ‘प्रकल्पाचा प्रश्न’ म्हणून दिले होते. प्रश्नाचे स्वरूप समजेल व आकलन होईल अशी चर्चा झाल्यावर गटांना काम करण्यासाठी वेळ दिला होता. तास-दीड   तासाने गटांचे काम बघण्यासाठी गेलो तर काही गट नुसतेच बसलेले दिसले विचारले तर ‘सर, यासाठी सूक्ष्मदर्शक लागेल ? यासाठी पदार्थाची वेष्टने लागतील ? आमच्या प्रश्नांसाठी बटाटे लागणार आहेत ? असे प्रतिसाद आले.  या प्रतिसादांवर ‘मग मिळवायला अडचण काय आहे आहे ? ‘ असे विचारल्यावर प्रतिसाद आले ‘ सूक्ष्मदर्शकासाठी प्रयोगशाळेपर्यंत जावे लागेल! रस्त्यावर पडलेली किंवा शाळेच्या कचरा कुंडीतील वेष्टने कशी उचलायची!! मेसमध्ये बटाटा मागितला आणि तेथील कर्मचारी देणार नाही म्हणाले तर !!!’ प्रतिसादांवरून लक

                                                                        विश्वकोश परिचय कार्यपत्रक कार्य : १ . मराठी विश्वकोश खंड १ मधील पहिला शब्द कोणता आहे ?     २ . मराठी विश्वकोश खंड १७ मधील पहिला शब्द व शेवटचा शब्द शोधा .     ३. संगणकाबद्दल माहिती मिळवायची असेल तर मराठी विश्वकोशाचा कोणता खंड पाहावा लागेल ?     ४ . खैबरखिंड खिंडीबद्दल माहिती मराठी विश्वकोशाच्या कोणत्या खंडात सापडेल ?     ५ . ‘सर्कस ’ बद्दल माहिती मिळवण्यासाठी सर्कसशिवाय इतर कोणत्या शब्दांसंबंधी माहिती शोधल्यास सर्कसबद्दल पूरक माहिती मिळेल ?     ६ . मिसिसिपी शब्द विश्वकोशाच्या कोणत्या खंडात सापडेल ? मिसिसिपी लेखामध्ये कोणत्या प्रमुख शीर्षकाखाली मिसिसिपीबद्दल माहिती सांगितली आहे ?     ७ . ‘ऊस’ या बद्दल विश्वकोशात जी माहिती आहे त्याचे लेखक कोण आहेत ? ही माहिती लिहिण्यासाठी लेखकांनी कोणते संदर्भ वापरले आहेत ?     ८ . सातव्या खंडाच्या शेवटी दिलेली चित्रे पाहा व आवडलेल्या कोणत्याही २ चित्रांची शीर्षके लिहा .     मराठी विश्वकोश मराठी विश