विकसता विकसता......

  तंत्रस्नेही अध्यापक ७ ‘ बदल हा जीवनाचा स्थायी भाव आहे ’, किती सहजपणे उच्चारतो हे वाक्य आपण! आज सहा महिने झाले पहिले लॉकडाऊन जाहीर होऊन.   लॉकडाऊन जाहीर झाला आणि २०२०-२१ या नव्या वर्षासाठी केलेले संकल्प गुंडाळून ठेवावे लागले. गेली दोन दशकं तंत्रज्ञानातील क्रांतीमुळे शिक्षणरचनेवर जो जो प्रभाव पडत होता , तो आपण आपल्या गतीने , आपल्या गरजेनुसार स्वीकारत होतो. बदल हा जेव्हा सावकाश होतो , आतून होतो तेव्हा आपण त्याला परिवर्तन म्हणतो , पण अनेकवेळा परिस्थिती बदलायला भाग पडते किंवा ती उत्परिवर्तन घडवून आणते. महामारीच्या याकाळात आपल्याला तंत्रस्नेही अध्ययन-अध्यापन प्रकियेचा स्वीकार करून मुले शिकती राहतील यासाठी तंत्रस्नेही शैक्षणिक रचना निर्माण कराव्या लागल्या. आपल्याला तंत्रस्नेही व्हावे लागले! गेल्या सहा महिन्यातील आपल्या तंत्रस्नेही अध्ययन-अध्यापन प्रक्रियेचा आढवा घेतला तर आपण या बदलाला चार प्रकारे सामोरे गेलो किंवा आपण हा बदल चार प्रकारे स्वीकारला किंवा आपण हा बदल चार प्रकारे घडवून आणला असे लक्षात येईल.   १.    पर्याय   स्वीकारला  (Substitution): माझ्या पारंपरिक अध्यापन पद्धतीतील

  ११ सप्टेंबर : विश्वबंधुत्व दिवस  !! ११ सप्टेंबर १८९३ शिकागो धर्म परिषदेत, स्वामी विवेकानंदांनी सर्व धर्म मानव कल्याणासाठीच आहेत.  भौगोलिक, धार्मिक, सांस्कृतिक, वांशिक भेद मिटवून समस्त विश्वाला विश्वबंधुत्व साकारण्यासाठी आवाहन केले !!!  11 September Swami Vivekananda's Speech at World Parliament of Religions, Chicago Sisters and Brothers of America,           It fills my heart with joy unspeakable to rise in response to the warm and cordial welcome which you have given us. I thank you in the name of the most ancient order of monks in the world; I thank you in the name of the mother of religions; and I thank you in the name of the millions and millions of Hindu people of all classes and sects. My thanks, also, to some of the speakers on this platform who, referring to the delegates from the Orient, have told you that these men from far-off nations may well claim the honour of bearing to different lands the idea of toleration. I am proud to belong to a religion which has taught the

  TED TALKS: The official TED guide to Public Speaking : Chris Anderson Everyone has fear of public speaking. This book highlights the power of communication through public speaking and the ability to change opinions of an audience by framing an idea in a specific way. TED TALKS, TEDx are very popular talks across the world. ‘TED: Ideas worth spreading’ began as conference where technology, entertainment, design conversed and today they converge all aspects of human life. TED’s mission is to nurture the spread of powerful ideas. TED TED TALKS have proved that, a talk can electrify and transform an audience’s view. Chris Anderson is head of TED, a non-profit organization that provides idea-based talks. As host of TED TALKS, Chris Anderson has witnessed and mentored many speakers. He shares incites from popular speakers as Sir Ken Robinson, Bill Gates, Matt Ridely, Salman Khan and many more.   This book is compilation of observations and interactions with TED speakers to find for

  हार्मनी अर्थात संवादिता !! जून महिन्याच्या अखेरीला बरेच दिवसांची प्रतीक्षा असलेल्या एका पुस्तकाची छपाई पूर्ण झाली. पुस्तकाचा विषयच वेगळा आहे   ‘ अरुणाचलप्रदेशामधील विविध जनजातींच्या पारंपरिक वस्त्रांच्या वीणकामातील भौमितिक आकारांचे संकलन ’. अरुणाचल प्रदेशातील विविध जनजाती आजही स्वयंपूर्णतेने आपली पारंपरिक वस्त्रे घरच्या हातमागावरच विणतात. अतिशय आकर्षक रंग आणि वैशिष्ट्यपूर्ण डिझाईन असलेले कोट , गाले ( महिला लुंगीसारखे गुंडाळतात असे वस्त्र ) विणले जातात. प्रत्येक जनजातीची डिझाईन वैशिष्ट्यपूर्ण असतात. डिझाईन वरून व्यक्ती कोणत्या जनजातीची आहे हे ओळखता येऊ शकते. या डिझाईन मध्ये वेगवेगळे भौमितिक आकार वापरले जातात. चौकान ( डायमंड ) , त्रिकोण , कोन , रेषा , बिंदू यांचा वापर करून वेगवेगळ्या संगती आणि रचना कशा तयार केल्या जातात अशा डिझाईनचे संकलन या पुस्तकात केले आहे. अरुणाचल प्रदेशात रिवॉच ( RIWATCH) या संशोधन संस्थेचे श्री. विजय स्वामी आणि त्यांचे सहकारी यांनी हे संकलन केले आहे. या पुस्तकाचे नाव ठेवण्याची चर्चा सुरु असताना विजयजींनी ‘ हार्मनी इन टेक्स्टाईल ’ हे नाव निश्चित केले. पुस्तकाचा

  आज ५ सप्टेंबर ' शिक्षक दिन ' आपल्या  शिक्षक भूमिकेचे आवलोकन करण्याचा दिवस. ज्यांच्याकडे पाहत आपण शिक्षक म्हणून काम करण्यास शिकलो त्या कै. आ. विवेकराव पोंक्षे सरांचे   ‘प्र’शिक्षक मासिकातील  संपादकीयमधून संकलित केलेले   शिक्षकांसाठीचे आवाहन आपणाबरोबर या ब्लॉगमध्ये  शेअर करत आहे.    आवाहन सस्नेह नमस्कार,            गेली अनेक वर्षे तुम्ही-आम्ही शिकवण्याचं व्रत वगैरे घेऊन काम करतो आहोत. देशाच्या भावी शिल्पकारांना घडवायचा प्रयत्न करतो आहोत. विश्‍वास वाटावा अशी परिस्थिती चहुबाजूला दिसत नसताना समाज-जीवनात निर्माण झालेल्या अनेक प्रश्‍नांना एक व्यक्ती म्हणून आणि शिक्षक म्हणूनही तोंड द्यायचा प्रयत्न करतो आहोत. पण खरे तर हेही आपल्याला जाणवलं आहे की यातल्या बर्‍याच प्रश्‍नांचे मूळ बर्‍याचदा त्या 25 फूट × 25 फूट आकाराच्या वर्ग नावाच्या खोलीतच आहे. त्या खोलीत शिकवत असतानाच आपल्याला अनेक प्रश्‍न पडत असतात. ते प्रश्‍न सोडविण्याची धडपडही आपण करत असतो. या प्रश्‍नांची उत्तरे शोधण्यासाठी काही फार मोठ्या शिक्षणतज्ञांची गरज नसते. गरज असते ती आपल्या सारख्या धडपड करणार्‍या समानधर्मी सुहृदांची.     

वाई : मराठा शैलीतील मंदिर स्थापत्य केंद्र वाईकर आणि कृष्णामाई , कृष्णामाई आणि तिचे घाट , घाट आणि घाटावरची मंदिरे यांच्या नात्यातून वाईकर व्यक्तीचे भावविश्व घडत जाते. लहानपणी वाईत राहत असताना आलेल्या पाहुण्याला गावदर्शन घडवून आणणे हे एक आनंदाचे काम असे. नदी , घाट , मंदिरे , पेठा , बाजारातून फेरफटका घडवत असे. आज खरंच प्रश्न पडतो त्यावेळी काय दाखवत असेन मी त्यांना ? कदाचित एखादी गोष्ट कशी पहायची ; कशी दाखवायची हे त्या फेर फटक्यातच मला कळत गेले. वाई परिसरातील मंदिरे उत्तर मराठा काळातील आहेत. शाहू महाराज ते पेशवाई या मराठा सत्तेच्या मध्य-उत्तर काळात १८व्या व १९व्या शतकात वाई परिसरातील मराठा शैलीतील मंदिर स्थापत्याचा विकास झाला. माहुली , पुणे , वाई , लिंब , मेणवली , धोम या ठिकाणी नदीच्या तटाला भव्य घाट या काळात बांधले गेले. घाटावरती आराध्य दैवतांची स्थापना झाली. निवासासाठी पेठा व भव्य वाडे बांधले गेले. नदीकाठी बांधलेले , घाट , मंदिरे आणि वाडे मराठा स्थापत्य शैलीचे विशेष आहेत. शाहू महाराज ते पेशवाई या काळात या गावात नगररचना , वाडास्थापत्या बरोबर वैशिष्ट्यपूर्ण मंदिरे बांधली गेली. वाई पर